Η εφηβεία είναι μία δύσκολη περίοδος, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς. Είναι εκείνη η περίοδος οπού το παιδί μεγαλώνει και σταδιακά οδηγείται προς την ενηλικίωση και την αυτονομία του.
Πέραν όμως από τις προσωπικές ψυχικές δυσκολίες που έχουν να αντιμετωπίσουν οι γονείς, με τις αλλαγές που θα έρθουν, υπάρχουν αρκετές προκλήσεις και κίνδυνοι που καλούνται να διαχειριστούν. Όχι όμως μόνο όσον αφορά την επαναστατική συμπεριφορά των παιδιών και το χάσμα της επικοινωνίας.
Προκλήσεις στην εφηβεία
- εθισμός στο διαδίκτυο
- video games
- κατάχρηση ουσιών
- παραβατικές συμπεριφορές
- σχολικός εκφοβισμός (θύμα ή θύτης)
Πολλοί γονείς αναρωτιούνται πώς θα καταφέρουν να διαχειριστούν και να προστατέψουν το παιδί τους. Η πραγματικότητα είναι πως οι βάσεις χρειάζονται να αρχίσουν να δομούνται πολύ νωρίτερα από τη έναρξη της εφηβείας. Ως γονείς, σταδιακά και με υπομονή, χρειάζεται να εντάξουμε στο παιδί μας έννοιες όπως οι ευκαιρίες, οι εμπειρίες, τα όρια και οι επιλογές.
Ένα παιδί που από πολύ μικρή ηλικία μαθαίνει να αντιλαμβάνεται τις πράξεις και τις ευθύνες του και κατανοεί το βαθμό στον οποίο αυτές θα έχουν και συνέπειες, σταδιακά και ανάλογα με το αναπτυξιακό του στάδιο, αναπτύσσει την ωριμότητα του. Κυρίαρχο ρόλο εδώ θα διαδραματίσουν η αντιμετώπιση και ο χώρος που θα δώσουν οι γονείς στο παιδί ώστε να αναπτύξει το αίσθημα της ευθύνης και της αυτοπροστασίας του.
Τι συμβολίζει η αυτοπροστασία για έναν έφηβο;
Η αντίληψη που έχει ένα παιδί για το πώς θα αντιμετωπίσουν οι γονείς του το ενδεχόμενο μίας κακής συμπεριφοράς. Στην εφηβεία, αυτός, είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην πιθανότητα δοκιμής ή χρήσης ουσιών. Όπως επίσης στις περιπτώσεις εθισμού και επιθετικότητας.
Στόχος είναι το παιδί μέσα από το οικογενειακό περιβάλλον να αναπτύξει την κριτική σκέψη του. Μέσα από την αυτοεκτίμηση, να έχει την επιλογή να απορρίψει παρεκκλίνουσες συμπεριφορές των ομοτίμων. Χωρίς όμως να βιώνει το ίδιο ότι αυτοαποκλείται και δεν είναι επαρκές για το κοινωνικό του σύνολο που επιθυμεί να ανήκει.
Σχέση Εφήβου – Γονέα
Ίσως ο πιο σημαντικός προστατευτικός παράγοντας για ένα παιδί στην εφηβεία, είναι να έχει μια θεμελιωμένη και δυνατή σχέση με έναν ενήλικα, όχι απαραίτητα το φυσικό γονιό.
Ένας δεσμός με ουσιαστική συναισθηματική σύνδεση δημιουργεί συναισθήματα ασφάλειας και αποδοχής. Ενώ η έκφραση συναισθημάτων και η αυτοαποκάλυψη μεταξύ παιδιών και γονέων τροφοδοτούν την μεταξύ τους σχέση και αποτελούν παράγοντα ψυχικής υγείας. Οι συνεκτικές και υποστηρικτικές οικογένειες μπορούν να λειτουργήσουν προστατευτικά για τα μέλη τους.
Παιδιά στην εφηβεία, που έχουν επικοινωνία με τους γονείς τους και συμμετέχουν σε οικογενειακές δραστηριότητες έχουν λιγότερες πιθανότητες να εμπλακούν με δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Να συνδεθούν αρνητικά και να μιμηθούν συνομηλίκους.
Οι προσδοκίες των γονέων
Οι πολύ υψηλές προσδοκίες των γονέων για τα παιδιά τους, τόσο στο τομέα των ακαδημαϊκών υποχρεώσεων τους, όσο και για τις γενικότερες συμπεριφορές μπορούν να αποτελέσουν παράγοντα προστασίας.
- Θετική ανατροφοδότηση
- Εμπιστοσύνη
- Διάλογος
Η ύπαρξη σταθερών και συνεπών οικογενειακών κανόνων βοηθούν σημαντικά στην ανθεκτικότητα που έχει ένα παιδί.
Επίσης, καθοριστικής σημασίας είναι και η επίβλεψη του παιδιού. Η φυσική παρουσία του γονιού σε ώρες κλειδιά. Για παράδειγμα, πριν και μετά το σχολείο, την ώρα του ύπνου, του δείπνου κλπ. Όπως φυσικά και η ουσιαστική ενασχόληση και το ενδιαφέρον των γονέων προς τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και τους προβληματισμούς των παιδιών τους.
Η επίβλεψη των γονέων στα παιδιά τους, θέτει την υγιή λειτουργία των γονεϊκών ρόλων. Καθορίζει τα όρια (συναισθηματικά και πρακτικά) μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο. Η αδιαφορία ως προς τις επιλογές του, τα ενδιαφέροντα, τις δραστηριότητες και τις επιδόσεις του εφήβου, μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες.
Η συμβολή των οικογενειακών αξιών στον έφηβο
Η ευθύνη των γονέων, ουσιαστικά, είναι η δημιουργία ενός ενήλικα αυτόνομου, αυθεντικού και ανεξάρτητου. Η οικογένεια χρειάζεται να είναι σε θέση να αναγνωρίζει τις αλλαγές και τα ηλικιακά στάδια. Nα μπορεί να προσαρμόζεται στις ανάγκες τους. Να είναι προετοιμασμένη για τις αλλαγές που θα προκύψουν! Η αποδοχή λοιπόν της προσωπικότητας, των αναγκών και της εποχής είναι ένα βασικό συστατικό.
Πρακτικές οικογενειακής διαχείρισης και γονεϊκές δεξιότητες
Η σπουδαιότητα των γονεϊκών πρακτικών διαπαιδαγώγησης για την ψυχική ισορροπία του παιδιού και την οικογενειακή ατμόσφαιρα είναι ανεκτίμητες. Σε οικογένειες, όπου οι οικογενειακές πρακτικές χαρακτηρίζονται από έλλειψη επίβλεψης και ελέγχου του παιδιού και αναποτελεσματική πειθαρχία,υπάρχει αυξημένος κίνδυνος.
Η χαμηλή γονεϊκή επίβλεψη επηρεάζει όχι μόνο τις συμπεριφορές, αλλά και πολλές μεταβλητές αναφορικά με τη βαρύτητα τους. Όταν δεν δίνονται σαφείς κατευθύνσεις και επιτρέπονται αρκετές μορφές συμπεριφοράς χωρίς όριο,αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανίσει το παιδί κάποια παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Η αναποτελεσματική πειθαρχία και τα διπλά μηνύματα αποτελούν, επίσης, σημαντικούς παράγοντες επικινδυνότητας.
Η ασάφεια και η σύγχυση επιδεινώνονται με την απουσία μιας κοινής στάσης και συμπεριφοράς από μέρους των γονιών. Η χρήση αντιφατικών τακτικών διαπαιδαγώγησης δημιουργεί διπλά μηνύματα. Δηλαδή, η υπερεμπλοκή του ενός γονέα στις διαδικασίες πειθαρχίας, με τον άλλον σε απόσταση ή το να δρα ακυρωτικά ως προς τον γονέα που προσπαθεί να βάλει όρια, έχει φανεί να έχει σημαντική θετική συνάφεια με πρώιμες δυσλειτουργικές συμπεριφορές.
Το κυριότερο μέτρο πρόληψης για την οικογένεια λοιπόν, είναι η ενεργή και ειλικρινής εμπλοκή των γονέων στην ανάπτυξη των παιδιών τους. Με τον τρόπο αυτό, το παιδί σταδιακά θα καταφέρει να δομήσει την ωριμότητα και την κριτική του σκέψη. Θα είναι σε θέση να προστατευθεί. Θα νιώθει ασφαλές, μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με αγάπη, κατανόηση και υπομονή.
πηγή: allaboutparents
